Temat: Wodorotlenek sodu i potasu – otrzymywanie i właściwości

Konspekt lekcji otwartej z chemii w klasie 7 z użyciem monitora multimedialnego

Termin: 28.05.2018r

Cel ogólny lekcji:

Przypomnienie budowy i nomenklatury oraz poznanie właściwości niektórych wodorotlenków.

Cele operacyjne:

Uczeń wie:

· jak zapisać wzór sumaryczny i strukturalny wodorotlenku dowolnego pierwiastka i podać jego nazwę; (A)

· co to jest zasada, higroskopijność i egzotermiczność; (A)

· jakie jest zastosowanie najważniejszych wodorotlenków: NaOH, KOH; (A)

· jak napisać równanie otrzymywania wodorotlenku sodu i potasu (B)

Uczeń umie:

· korzystać z Układu Mendelejewa i podawać niektóre właściwości sodu i potasu;

· zbadać odczyn roztworu za pomocą dowolnego indykatora (wskaźnika);

· wyjaśnić dlaczego nie wszystkie wodorotlenki są zasadami;

· obserwować i wyciągać trafne wnioski z przeprowadzonych doświadczeń;

· odczytywać równania chemiczne (A)

· wymienić właściwości fizyczne i chemiczne wodorotlenku sodu i potasu (A)

· wyjaśnić, w jaki sposób bezpiecznie przeprowadzać doświadczenia z sodem, potasem i ich wodorotlenkami (C),

Metoda:

eksperyment (w tym pokaz multimedialny), pogadanka z elementami dyskusji, ćwiczeniowa w grupach

Środki dydaktyczne:

układ okresowy pierwiastków, wodorotlenek sodu, woda, fenoloftaleina, szkło laboratoryjne, uniwersalny papierek wskaźnikowy, fenoloftaleina, podręcznik, karty pracy dla uczniów

monitor multimedialny – do animacji wideo

Przebieg lekcji:

Część nawiązująca:

Pytania skierowane przez nauczyciela do uczniów:

· O jakiej grupie związków mówiliśmy na ostatniej lekcji?

· Jaki jest wzór ogólny wodorotlenków?

· Podaj przykłady wzorów sumarycznych i strukturalnych wodorotlenków i nazwij je.

· Kiedy za nazwą wodorotlenku podajemy wartościowość metalu?

Część właściwa:

Na dzisiejszej lekcji poznamy właściwości wodorotlenków.

Zapiszcie temat lekcji:

Wodorotlenek sodu i potasu – otrzymywanie i właściwości.

1. Uczniowie przy pomocy nauczyciela korzystając z układu okresowego wymieniają właściwości sodu i potasu. Ustalają nr grupy w której jest sód i potas. Pierwiastki należące do tej samej grupy mają podobne właściwości i tworzą związki chemiczne o podobnej budowie. Sód i potas to metale aktywne tworzące wodorotlenki.

Uczniowie rozwiązują zadanie 1 i 2 z karty pracy

2. Nauczyciel pokazuje, jak wygląda sód – pokaz multimedialny (animacja wideo – reakcja sodu z wodą). Na jego podstawie uczniowie uzupełniają obserwacje i wnioski w karcie pracy

Doświadczenie nr 1. Reakcja sodu z wodą – otrzymywanie wodorotlenku

Reakcja sodu z wodą– pokaz multimedialny z użyciem monitora multimedialnego.

Obserwacje: Roztwór w krystalizatorze przyjmuje barwę ________________ po dodaniu sodu.

Sód __________________________________________________________.

Gaz w probówce ________________________________________________.

Wniosek: Zmiana barwy wskaźnika świadczy o tym, że roztwór ma odczyn ______________. Sód jest metalem __________________. Sód ma gęstość ___________________ od gęstości wody. Spalany gaz to ________________. Spala się on z charakterystycznym ………… Powstały dwa produkty ……………………………………………

Równanie chemiczne zachodzącej reakcji: ...........................................................

Rozwiązanie /wskazówka dla nauczyciela/

Obserwacje i wnioski:

a) roztwór w krystalizatorze przyjmuje barwę malinową

b)sód pływa po powierzchni wody(ma mniejszą gęstość od gęstości wody), bardzo energicznie reaguje z wodą

c) podczas reakcji fenoloftaleina zabarwia się na malinowo (różowo)- środowisko zasadowe

Wnioski: W wyniku reakcji powstały dwa produkty: wodorotlenek sodu i wodór

(gaz, bezbarwny, bezwonny, palny)

Następnie nauczyciel poleca uczniom zapisać jeszcze inny sposób otrzymywania zasad poznany na poprzedniej lekcji z użyciem tlenku metalu i wody (Uczniowie wypełniają zadanie z karty pracy) wg zapisów słownych.

Napisz równania reakcji chemicznych na podstawie podanych zapisów słownych. Dobierz współczynniki chemiczne.

potas + woda → wodorotlenek potasu + wodór ↑ tlenek sodu + woda → wodorotlenek sodu

_______ + _______ → _______ + _______↑ _______ + _______ → _______

tlenek potasu + woda → wodorotlenek ptasu

_______ + _______ → _______

3. Doświadczenie nr 2

Badanie właściwości wodorotlenku sodu i potasu

a) określanie egzotermiczności - pokaz animacja wideo.

Uczniowie na jego podstawie formułują obserwacje i wnioski i zapisują w karcie pracy

Obserwacje:

Podczas rozpuszczania wodorotlenków w wodzie roztwór się silnie ogrzewa (ciepła probówka).

Wniosek: Rozpuszczanie wodorotlenku sodu w wodzie jest procesem egzotermicznym. ( Proces egzotermiczny to proces, który wywołuje wzrost temperatury)

b) badanie higroskopijności – animacja wideo

Rysunek - Granulki i rozpływające się granulki wodorotlenku sodu

Obserwacje:

Granulki wodorotlenku sodu na powietrzu robią się lśniące i po pewnym czasie rozpływają się.

Wniosek: Wodorotlenek jest substancją higroskopijną ( higroskopijność to zdolność substancji do pochłaniania pary wodnej z powietrza).

c) właściwości żrące – animacja wideo – wpływ na tkaniny, papier i drewno

Obserwacje:

Skrawki tkanin tracą barwę i ulegają zniszczeniu, podobnie zniszczeniu ulega papier i drewno.

Wniosek: Wodorotlenek sodu jest substancją żrącą . Należy obchodzić się z nim ostrożnie. (nauczyciel wyjaśnia, jak należy postępować w przypadku oparzenia zasadami).

d) zabarwienie wskaźników: uniwersalnego papierka wskaźnikowego, fenoloftaleiny, błękitu tymolowego, oranżu metylowego i wywar z czerwonej kapusty w wodorotlenku sodu i potasu – pokaz labolatoryjny i animacja wideo

Obserwacje:

Pod wpływem wodorotlenków uniwersalny papierek wskaźnikowy i błękit tymolowy barwią się na niebiesko, wywar z czerwonej kapusty – zielony, fenoloftaleina malinowo- różowa, oranż metylowy – pomarańczowy

Wniosek: Wodorotlenek sodu i potasu są zasadami.

e) badanie zjawiska przewodzenia prądu elektrycznego przez roztwory wodne wodorotlenków – animacja wideo

Obserwacje:

Roztwory wodne badanych wodorotlenków przewodzą prąd elektryczny, żarówka zaświeciła się.

Wnioski: Zasady zalicza się do elektrolitów.

5. Nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy. Pierwsza prosi o wyszukanie w podręczniku informacji na temat zastosowania wodorotlenków sodu a drugą wodorotlenku potasu. Uczniowie pracują w grupach. Następnie wybierają reprezentanta którzy prezentują zagadnienia i na tablicy zapisują najważniejsze informacje. Uczniowie zapisują rozwiązania w kartach pracy (uzupełniają)

6. Nauczyciel ocenia pracę uczniów w grupach

7. Część podsumowująca

Ewaluacja

- Zapisz wzór sumaryczny i strukturalny wodorotlenku sodu i potasu.

- Wymień właściwości wodorotlenku sodu i potasu

7. Zadanie domowe

Ułóż krzyżówkę wykorzystując wiadomości z 3 ostatnich lekcji dotycząca elektrolitów, wskaźników i wodorotlenków

Karta pracy ucznia:

Temat: Wodorotlenek sodu i potasu – otrzymywanie i właściwości

1. Uzupełnij tabelę.

Wzór sumaryczny	........................................................
Wartościowość sodu	........................................................
Właściwości fizyczne wodorotlenku sodu	· ..................................................... · ..................................................... · .....................................................

2. Zapisz wzór sumaryczny wodorotlenku potasu, a następnie podaj wartościowość potasu i grupy wodorotlenowej.

Wzór sumaryczny: ____________________________

Wartościowość potasu: _________________________

Wartościowość grupy wodorotlenowej: ____________

3. Uzupełnij obserwacje oraz wniosek do przeprowadzonego doświadczenia.

Doświadczenie. Reakcja sodu z wodą

Obserwacje: Roztwór w krystalizatorze przyjmuje barwę ________________ po dodaniu sodu. Sód _____________________________________________.

Gaz w probówce ________________________________________________.

Wniosek: Zmiana barwy wskaźnika świadczy o tym, że roztwór ma odczyn ______________. Sód jest metalem __________________. Sód ma gęstość ___________________ od gęstości wody. Spalany gaz to ________________. Powstały dwa produkty ……………………………………………. Równanie chemiczne zachodzącej reakcji: ...........................................................

4. Napisz równania reakcji chemicznych na podstawie podanych zapisów słownych. Dobierz współczynniki chemiczne.

potas + woda → wodorotlenek potasu + wodór ↑ tlenek sodu + woda → wodorotlenek sodu

_______ + _______ → _______ + _______↑ _______ + _______ → _______

tlenek potasu + woda → wodorotlenek ptasu

_______ + _______ → _______

II. Badanie właściwości wodorotlenku sodu i potasu – uzupełnij na podstawie obserwacji doświadczeń

a) określanie egzotermiczności

Obserwacje: ..............................................................................

( Jaką temperaturę ma roztwór? )

...............................................................................

Wniosek: ..................................................................................

.............................................................................

b) określanie higroskopijności

Obserwacje: ………………………………………………….

...................................................................................................

Wniosek: ……………………………………………..………

...................................................................................................

Rysunek - Granulki i rozpływające się granulki wodorotlenku sodu

c) właściwości żrące - – wpływ wodorotlenku sodu i potasu na tkaniny, papier i drewno

Obserwacje: Skrawki tkanin, papieru i drewno tracą ………......................i ulegają zniszczeniu.

Wniosek: Wodorotlenek sodu i wodorotlenek potasu jest substancją ............................................... .

d) zabarwienie wskaźników: uniwersalnego papierka wskaźnikowego, fenoloftaleiny, błękitu tymolowego, oranżu metylowego i wywar z czerwonej kapusty w wodorotlenku sodu i potasu

Obserwacje:

Pod wpływem wodorotlenków uniwersalny papierek wskaźnikowy i błękit tymolowy barwią się na ………………….., wywar z czerwonej kapusty – ……………….., fenoloftaleina …………………., oranż metylowy ………………………….

Wniosek: Wodorotlenek sodu i wodorotlenek potasu są ………………………………….

e) badanie zjawiska przewodzenia prądu elektrycznego przez roztwory wodne wodorotlenków –

Obserwacje:

Roztwory wodne badanych wodorotlenków ……………….. prąd elektryczny, żarówka ………………….

Wnioski: Zasady zalicza się do ……………………….

III. Zastosowanie wodorotlenków

Przemysł	Zastosowania wodorotlenku sodu	Zastosowania wodorotlenku potasu
Spożywczy
Elektroniczny
Kosmetyczny
Chemiczny

  STRONA    GŁÓWNA